Sądowy podział majątku

Podział majątku w sądzie

W braku możliwości porozumienie się małżonków w zakresie zgodnego umownego podziału majątku po ustaniu wspólności majątkowej, każdy z nich może wystąpić do sądu o taki podział.

Podział majątku wspólnego może być również przeprowadzony w toku sprawy o rozwód, separację bądź unieważnienie małżeństwa jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu głównym. Jednakże doświadczenie zawodowe pokazuje, iż przeprowadzenie podziału majątku w toku postępowania rozwodowego zdarza się niezwykle rzadko.

Innym postępowaniem, w którym można spotkać się z koniecznością podziału majątku wspólnego jest postępowanie dotyczące działu spadku bądź zniesienia współwłasności. W razie stwierdzenia, że w skład spadku wchodzi udział zmarłego w majątku wspólnym niezbędne będzie uprzednie lub jednoczesne z działem spadku, połączone w jednym postępowaniu, przeprowadzenie podziału majątku wspólnego.

Dalsza część niniejszego opracowania przedstawiać będzie przebieg sądowego podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej w wyniku orzeczonego między małżonkami rozwodu.

Postępowanie o podział majątku wspólnego przeprowadza się w trybie postępowania nieprocesowego. Wniosek o podział majątku wspólnego złożyć może każdy z małżonków. Uczestnikiem postępowania jest drugi małżonek, choć niewykluczone jest, że uczestnikiem mogą być również inne zainteresowane podmioty.

Gdzie złożyć wniosek?

Sądem właściwym do rozpoznania sprawy o podział majątku wspólnego jest sąd rejonowy bez względu na wartość majątku podlegającego podziałowi. Stosownie do brzmienia art. 566 kpc sądem właściwym miejscowo jest sąd miejsca położenia majątku. W przypadku gdy w skład majątku wspólnego wchodzą jedynie ruchomości, o właściwości sądu decyduje miejsce, w którym rzeczy te są przechowywane w chwili składania wniosku. Natomiast, gdy w skład majątku wspólnego wchodzi również nieruchomość, sądem właściwym będzie sąd rejonowy miejsca jej położenia.

Jak prawidłowo sformułować wniosek o podział majątku wspólnego?

Wniosek o podział majątku wspólnego, jak każde pismo procesowe, winien spełniać przewidziane przepisami Kodeksu Postępowania Cywilnego wymogi formalne. W przeciwnym razie sąd może wniosek zwrócić.

Wymogi formalne wniosku o podział majątku wspólnego:

1. Oznaczenie sądu, do którego jest kierowany;
2. Oznaczenie stron;

Wobec faktu, iż postępowania o podział majątku wspólnego prowadzone jest w trybie nieprocesowym stronami są Wnioskodawca oraz Uczestnik. Niezbędne jest określenie danych osobowych i adresowych wraz z numerami PESEL Wnioskodawcy i Uczestnika.

3. Oznaczenie rodzaju pism;

To nic innego jak wskazanie tytułu: „Wniosek o podział majątku wspólnego”.

4. Określenie żądania;

W tej części wniosku wskazać należy, w jaki sposób chcemy przeprowadzić podział majątku. Dodatkowo można zamieścić żądanie ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym jak i żądanie rozliczenia nakładów i wydatków, które wnioskodawca poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny oraz inne żądania, które sąd może rozpoznać w sprawie o podział majątku wspólnego.

5. Oznaczenie daty wymagalności roszczenia;
6. Uzasadnienie;

W tej części wniosku opisać należy okoliczności faktyczne sprawy, powołując się na fakty i dowody potwierdzające zgłoszone żądanie. W szczególności należy wskazać podstawę ustania wspólności majątkowej oraz określić majątek wspólny, który ma być przedmiotem podziału

7. Informację czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu;
8. Podpis;
9. Załączniki;

Wymienić należy dowody przedkładane wraz z wnioskiem i załączyć jeden dodatkowy egzemplarz wniosku wraz z załącznikami, który następnie zostanie doręczony stronie przeciwnej.

Opłaty sądowe. Koszty postępowania.

Zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilny (Dz. U. 2020 poz. 755 ze zm.) od wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej poobiera się opłatę stałą w wysokości 1000,00 zł. W przypadku gdy wniosek zawiera zgodny projekty podziału majątku opłata wynosi 300,00 zł.

Poza opłatą sądową spodziewać się można dodatkowych kosztów postępowania, zwłaszcza w sytuacji, w której sporna między stronami będzie wartość składników wchodzących w skład majątku wspólnego. Niezbędnym okaże się wówczas opinia biegłego sądowego, którego wynagrodzenie, co do zasady pokryć będzie musiała strona wnosząca o wydanie opinii. Zasadą w postępowaniu nieprocesowym jest to, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. Oczywiście, pod pewnymi warunkami, możliwe są wyjątki od zasady ogólnej.

Odrębną kwestią pozostaje wysokość wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika, która uzależniona jest nie tylko od wartości przedmiotu sporu ale przede wszystkim od skomplikowania sprawy oraz niezbędnego nakładu pracy adwokata lub radcy prawnego.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach osoba obowiązana do poniesienia opłaty sądowej  składając do sądu stosowny wniosek i należycie go uzasadniając może uzyskać całkowite lub częściowe zwolnienie od kosztów sądowych. Pamiętać jednak należy, iż to na stronie ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych spoczywa obowiązek przedstawienia dowodów potwierdzających niemożność ich poniesienia bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Jakie są skutki podziału majątku wspólnego?

Prawomocne postanowienie o podziale majątku wspólnego, przyznające małżonkom, bądź jednemu z nich, poszczególne części majątku wspólnego ma charakter prawo kształtujący albowiem powoduje przejście własności na uczestników, bądź uczestnika postępowania. Inaczej sytuacja wygląda gdy do podziału majątku wspólnego dochodzi poprzez zarządzenie jego sprzedaży, albowiem ustanie współwłasności między małżonkami nastąpi dopiero w chwili ich nabycia przez nabywcę. W przypadku ruchomości będzie miało to miejsce z chwilą przybicia, zaś przy nieruchomościach z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności.

O ile w pewnych wyjątkowych sytuacjach możliwe jest przeprowadzenie częściowego podziału majątku, to pamiętać należy, iż z chwila wydania prawomocnego postanowienia o podziale majątku wspólnego następuje prekluzja roszczeń małżonków. Oznacza to, że nastąpiła utrata możliwości żądania rozliczeń z tytułu wydatków, nakładów oraz innych świadczeń z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego i odwrotnie. Dlatego tak ważne jest aby już we wniosku o podział majątku wspólnego sformułować wszystkie możliwe żądania.