Przestępstwo a wykroczenie
Zawartość alkoholu we krwi lub wydychanym powietrzu
Niewiele osób może wiedzieć o tym, iż prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu nie zawsze stanowi przestępstwo i nie zawsze wiąże się z koniecznością skierowania do sądu aktu oskarżenia. To od zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu lub we krwi zależy czy dany czyn zakwalifikować należy jako przestępstwo czy jako wykroczenie. Odróżnić trzeba bowiem stan nietrzeźwości od stanu po użyciu alkoholu.
Ze stanem nietrzeźwości mamy do czynienia w sytuacji, gdy zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość. Ze stanem po użyciu alkoholu mamy natomiast do czynienia, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2 ‰ do 0,5 ‰ albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. Prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu stanowi wykroczenie (art. 87 k.w.), w stanie nietrzeźwości zaś przestępstwo (art. 178a k.k.).
Natomiast, gdy idzie o prowadzenie pojazdów pod wpływem narkotyków to z przestępstwem mamy do czynienia w przypadku prowadzenia pojazdów pod wpływem środka odurzającego, z wykroczeniem zaś w przypadku prowadzenia pojazdów pod wpływem środka działającego podobnie do alkoholu. Nieprecyzyjność powyższych określeń często uniemożliwia samodzielne rozróżnienie sprawcy czy prowadził on pojazd pod wpływem środka odurzającego czy też środka działającego podobnie do alkoholu, a co za tym idzie stwierdzenie czy popełnił on przestępstwo czy wykroczenie. Profesjonalny pełnomocnik, który swobodnie porusza się wśród aktów wykonawczych regulujących powyższą tematykę, a także znający poglądy doktryny i orzecznictwa w tym zakresie, stanowi natomiast nieocenioną pomoc dla sprawcy takiego czynu zabronionego.
Przez pojęcie środka odurzającego rozumiemy bowiem każdą substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działającą na ośrodkowy układ nerwowy, określoną w wykazie środków odurzających stanowiącym załącznik do ustawy z 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
Odnośnie środka działającego podobnie do alkoholu Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 31.05.2011 r. wydanym w sprawie o sygn. akt V KK 398/10 wyraził swój pogląd wskazując, że „Stan po użyciu środka podobnie działającego do alkoholu jest równoznaczny jedynie ze znajdowaniem się tego środka w organizmie. Natomiast jego użycie nie oznacza jeszcze realnego wpływu zażytego środka na zdolności psychomotoryczne kierowcy. Prowadząc ocenę zaburzeń zdolności psychomotorycznych wobec dysponowania tylko badaniem krwi wykazującym stan stężenia środka zbliżony do stężenia progowego, należy odwołać się do dowodów opisujących wygląd sprawcy, funkcjonowanie określonych jego organów oraz pozwalających na ustalenie sposobu jego zachowania”.
Konsekwencje jazdy pod wpływem alkoholu
Brak wiedzy w powyższym zakresie prowadzi niejednokrotnie do problemów ze stwierdzeniem czy mamy do czynienia z przestępstwem czy z wykroczeniem. Odróżnienie natomiast czy dany czyn stanowi przestępstwo czy wykroczenie ma kolosalne znaczenie w kontekście konsekwencji jakie spotykają kierującego sprawcę.
W przypadku bowiem prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, co stanowi przestępstwo, grozi nam przede wszystkim kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Dodatkowo, obligatoryjny jest tu obowiązek uiszczenia świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5.000 zł lub nawet 10.000 zł. W sytuacji skazania za ww. przestępstwo sąd obligatoryjnie orzeka również środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na okres minimum 3 lat. Dodatkowo skazany obowiązany jest pokryć koszty postępowania karnego.
W przypadku skazania za wykroczenie, czyli prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka sprawcy grozi kara aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 zł. W tej sytuacji sąd również obligatoryjnie orzeka wobec sprawcy zakaz prowadzenia pojazdów ale na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Dodatkowo skazany obowiązany jest pokryć koszty postępowania w sprawie o wykroczenia. Skazanie za wykroczenie jest zatem mniej dolegliwe, poczynając od wymierzenia mniej surowej kary, poprzez krótszy okres zakazu prowadzenia pojazdów, kończąc na niższych kosztach procesu.
Jak zatem widać, samodzielne przebrnięcie przez gąszcz powyższych przepisów i zawiłości prawnych może okazać się trudne do przezwyciężenia. Bogate i długoletnie doświadczenie, jakim dysponuje adwokat może natomiast bardzo pomóc przy sprawnym przeprowadzeniu postępowania oraz zakończeniu go w sposób najmniej dolegliwy dla Klienta.
Odpowiedzialność cywilnoprawna
Jednocześnie należy podkreślić, że zupełnie innym przestępstwem jest prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu lub narkotyków, a zupełnie innym spowodowanie wypadku w w komunikacji znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Samo prowadzenie pojazdów pod wpływem alkoholu czy narkotyków jest oczywiście zabronione i surowo karane, niemniej jednak spowodowanie wypadku prowadząc w takim stanie wiązać się będzie z dodatkowymi, o wiele surowszymi konsekwencjami. Znajdzie to swoje odzwierciedlenie zarówno w wymiarze orzeczonej kary, środka karnego jak i środków kompensacyjnych.
Należy pamiętać, że spowodowanie wypadku komunikacyjnego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających oprócz swoich konsekwencji na gruncie prawa karnego, niejednokrotnie rodzić będzie również cywilnoprawną odpowiedzialność sprawcy wobec pokrzywdzonego w takim wypadku. Spowodowanie wypadku komunikacyjnego pod wpływem alkoholu lub środków odurzających bardzo często łączy się również z wyłączeniem odpowiedzialności ubezpieczyciela za takie zdarzenie, co w konsekwencji oznacza, iż odpowiedzialnością, w tym finansową, za takie zdarzenie obarczony zostanie wyłącznie sprawca takiego wypadku.
Kwestie odpowiedzialności cywilnej za wypadki komunikacyjne oraz roszczeń odszkodowawczych wobec sprawców takich wypadków poruszać będą odrębne rozdziały zamieszczone na niniejszym portalu, dlatego też nie będzie ona w tym miejscu szczegółowo omawiana.
Niemniej jednak należy pamiętać, iż jak pokazuje praktyka, przed rozpoczęciem postępowania cywilnego w przedmiocie odszkodowania lub zadośćuczynienia, pokrzywdzony najpierw czeka na zakończenie postępowania karnego przeciwko sprawcy takiego wypadku. Ustalenia jakie poczyni sąd karny w tym zakresie choć nie wiążą sądu cywilnego, to mają ogromny wpływ na wynik postępowania cywilnego. Wyrok skazujący wydany w postępowaniu karnym wiąże natomiast sąd cywilny. Dzieje się tak z uwagi na treść przepisu art. 11 zd. 1 k.p.c. zgodnie z którym „Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym”. Innymi słowy, w dużej mierze od tego w jaki sposób zostanie przeprowadzone postępowanie karne, jakie rozstrzygnięcie w nim zapadnie, jaką postawą wykaże się oskarżony, zależeć będzie wynik i przebieg postępowania cywilnego.
Dlatego też tak istotnym jest aby już na początku, na etapie postępowania przygotowawczego, w postępowaniu karnym, skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, który pomoże nam przebrnąć przez postępowanie karne, co będzie istotnie rzutowało na dalsze losy ewentualnego postępowania cywilnego.